Find us on Facebook |
|
Die Dexter-ras in Namibia Die geskiedenis van Dexters dateer terug na die oorspronklike inheemse beesrasse van die Britse Eilande en meer spesifiek Ierland, waar die Dexter- ras vir die eerste keer in 1776 aangeteken is. Die eerste inwoners van Ierland het die Dexters makgemaak en met hulle geteel in die immergroen weivelde van die laeveld van Ierland. Nadat aanvallers die bewoners
en hul vee na die bergagtigste en mees onbewoonde dele van suidwes-Ierland verdryf het, het die Dexters floreer en is hulle geteel op die skaarser bergagtige weiding, geselekteer uit die geharde diere wat hoog teen die hange van die suidwestelike hooglande van suidwes- Ierland floreer het.
Die Dexter het dus oorleef in strawwe klimaattoestande en op skaars weiding. Teen 1882 het die Dexter-ras omtrent uit Ierland verdwyn, maar in Engeland gevestig en as `n skoon ras behoue gebly in `n paar kleiner kuddes. Dexters was later bekend as die arm man se koei (“The Poor Man‘s Cow“) aangesien die kleiner boer in staat was om genoegsame vleis en melk vir sy familie te voorsien, selfs op beperkte weiding. Die Dexter-ras is in Ierland (land van herkoms) tot onlangs as `n skaars ras beskou (waar getalle tans op slegs 2 000 diere geskat word), maar is onlangs as `n herstellende ras, geherklassifiseer.
In 1917 het ene mev. Conroy van die Paarl in die Weskaap die eerste geregistreerde Dexters (geteel deur RT Robinson van Dublin) ingevoer na Suid-Afrika - die bul (La Mancha Chief) en 10 dragtige koeie het die basis gevorm van die Dexter-ras in Suid-Afrika. Verdere invoere het in die jare 1921 tot 1938 plaasgevind en daarmee saam die verspreidng van Suid-Afrikaanse diere na ander streke en buurlande. In 1950 en saam met die drastiese styging in wolpryse, het die invoer van Dexterbeeste verder toegeneem, veral na die Karoo waar hulle reeds populêr was onder skaapboere. Dexter-beeste kon in die skaapfasiliteite hanteer word en was goeie moeders vir weeslammers. Dexter-koeie het ook melk verskaf aan werkers op die buiteposte van hierdie groot skaapplase. Die Dexter Telersgenootskap van Suid-Afrika is in 1953 deur 13 stigterslede in Colesberg in die Karoo gestig en het kort daarna met die Suid-Afrikaanse Stamboek geaffilieer.
Daar kan aanvaar word dat die voorgeslagte van die Dexter-ras in Namibië oorspronklik vanaf Suid-Afrika ingevoer is. Dit is algemeen bekend dat Suid-Afrikaanse telers verskeie bulle van hoogstaande gehalte (oor die jare) eerder aan Namibiërs verkoop het as aan mede-Suid-Afrikaners om kompetisie te beperk. Ongelukkig is die meeste van hierdie bulle in die proses gederegistreer, maar dit kan aanvaar word dat hulle `n baie groot bydrae tot die kommersiële Dexter-kuddes in Namibië gelewer het.
Ten spyte van die ywerige pogings van oorlede Hage Menzel en sy vrou Roswita (van die plaas Waldhausen tussen Wilhelmstal en Omaruru) gedurende die laat tagtiger- en vroeë negentigerjare om die Dexter as ras in Namibië te vestig het die Dexter-ras slegs minimaal gevorder. Die Kahn Dexter Stoet van Hage en Roswita Menzel is geregistreer by die Suid-Afrikaanse stamboek in Suid-Afrika en hul totale kudde het bestaan uit ongeveer 100 diere. Die Menzels het gereeld die Bloemfontein Skou bygewoon, hul bulle daar gekoop en dan met hul stoetdiere in Windhoek geskou en naarstiglik gepoog om die Dextertelergetal te laat groei. Ouderdom het sy tol geëis en Kahn Dexter Stoet het `n stil dood gesterf, maar Dextererfenis in Namibië nagelaat.
In Maart 1998 het Traugott en Debbie Sachse en Diederik Jankowitz die Bloemfontein Skou (SA Nasionale Dexterskou) bygewoon, waartydens Sacwitz Dexter Stud CC gestalte gekry het en sowat 17 geregistreerde Dexters ingevoer is vanaf stoeterye in onder meer Fauresmith (Mooivorm), Bloemfontein (Ebert) en Griekwastad (Janret). Soos die Kahn Dexter Stoet het Sacwitz se pogings om meer telers te werf ook weinig reaksie uitgelok, maar volgehoue deelname aan die Windhoek
Landbouskou en registrasie by die Namibiese Stoettelersvereniging (NSV) in 2004, het die keerpunt gebring en stoettelergetalle het skielik toegeneem, terwyl kommersiële telers hulle Dextergetalle vermeerder het. Gedurende
hierdie moeilike jare het die Namibiese Dexter deurentyd ongekende ondersteuning geniet van Manie Oberholzer (Overvaal Dexter Klub), Susan van Tonder (SA Stamboek), Hemret Meintjes (Janret en later Joanro Dexter Stud - Griekwastad) en die alombekende prof. Piet Wilke van Bloemfontein.
Sedertdien is die Dexter-beesras `n snelgroeiende ras by die NSV (11 geregistreerde stoettelers met ongeveer 400 geregistreerde diere en 40 kommersiële diere op die boek), terwyl die Dexter met sy beperkte getalle baie sterk op die Windhoek Landbouskou kompeteer as dubbeldoelbeeste. Sedert 2010 poog die Dexter Telersgenootskap van Namibië om `n ware dubbeldoel Dexter-ras te teel wat in ekstensiewe Namibiese toestande kan gedy en in Namibië geteel word. Die Genootskap is oortuig dat hierdie stap, die volgehoue deelname aan skoue, die bevordering van Dextervleis, asook die groot aantal aangepaste kommersiële Dexters in Namibië (ten minste 40 verskillende telers), momentum aan die Dexter-ras bied en voortdurend groei gaan stimuleer.
|